Пілігрымка… Што гэта такое? Падарожжа па святых месцах? Чым адрозніваецца пілігрымка ад турыстычнага наведвання святыні? І ці вернік-турыст ёсць пілігрымам?

Напэўна, пілігрым выпраўляецца ў дарогу, каб шукаць Бога. Ён напаўняецца адвагай пакінуць сваю зону камфорту, свае звычкі. Загадзя згаджаецца з цяжкасцямі, якія сустрэне на шляху. Ён бярэ з сабой толькі самае неабходнае ‒ яму хопіць цяжару і без лішніх рэчаў. І пакуль зробіць першы крок, пілігрым просіць Бога абудзіць яго сэрца і розум.

Пілігрым не наведвае святыню. Ён ідзе да святыні ‒ месца аб’яўлення Божай моцы. І ідзе дарогай, якуюі паказваюць яму святыя. Менавіта яны сведчаць, што шлях пілігрыма не ёсць містыфікацыяй ці чыстым сімвалам. Гэты шлях рэальны, і прайсці яго можа чалавек, які шукае Бога і давярае Яму.
Мы выправіліся ў пілігрымку ‒ шлях да Бога па слядах святых. І адначасова мы ехалі ў госці, туды, дзе нас чакалі і дзе нам радаваліся. Але пра ўсё па парадку.

Якія мы?

Якое азначэнне найбольш падыходзіць нашай пілігрымцы? Напэўна, сямейная. Сярод нас былі дзеці, іх бацькі, дзядулі і бабулі, а таксама людзі з вялікай сям’і ‒ парафіі. Гэтае азначэнне тым больш справядлівае, бо на чале нашай супольнасці былі айцец Аляксандр і сястра Часлава.

Нас было бачна і чутна здалёк: самыя юныя ‒ трохгадовыя ‒ пілігрымы радаваліся, што сустрэлі сваіх сяброў, што разам з бацькамі едуць у падарожжа. Раз за разам падбягалі павітацца за руку з айцом Аляксандрам ды абняць сястру Чаславу.

Здавалася, гэта не яны выпраўляюцца насустрач прыгодам, але прыгоды самі прыходзяць да іх ‒ так вольна і бесклапотна адчувалі сябе малыя жэўжыкі.

Паважаныя дарослыя! Не бойцеся падарожнічаць з маленькімі дзецьмі! Паверце, чым больш іх збіраецца ў адным месцы, тым лепш. Тады ў іх проста няма часу на слёзы і капрызы, бо кожную хвіліну яны імкнуцца быць з сябрамі, каб не прапусціць нешта важнае.

Яны будуць разам лічыць ліхтары, збіраць божых каровак, разглядаць звычайныя каменьчыкі… А яшчэ будуць расказваць адно аднаму пра фантастычныя з’явы і рэчы, якія імгненне назад нібы бачылі за вакном.

Ніколі раней я не чула такога цудоўнага “Аллелюя”, як у выкананні нашых маленькіх пілігрымаў. Яны спявалі і разам з дарослымі, і паасобку. Спявалі радасна, якім і павінен быць гэты спеў.

Ліхэнь

Першая святыня на нашым шляху ‒ санктуарый Маці Божай Ліхэньскай, якім апякуюцца айцы марыяне.
Ёсць на зямлі месцы, пра якія кажуць: “Лепш адзін раз убачыць”. І гэта справядліва ў дачыненні да Ліхэня.

У нас была асаблівая дамова з нябесная канцылярыяй, і мы цешыліся блакітным небам без аніводнай аблачынкі. Санктуарый нас прывітаў урачыстым ‒ неверагодным! ‒ ззяннем. Мне і зараз здаецца, што тое святло не было адлюстраваннем сонечных промняў, але выходзіла з яго самога.

Ліхэнь ‒ унікальнае месца. Можна стварыць цэлае выданне, прысвечанае адметнасцям архітэктуры, мастацкай аздобы, ландшафтнага дызайна... Але мне хочацца падзяліцца сваімі перажываннямі. Штогод тысячы пілігрымаў прыбываюць у Ліхэнь зусім не дзеля яго вонкавай прыгажосці.

Тут неяк востра адчуваеш, што знешняе хараство ёсць увасабленнем хараства духоўнага. Сюды трэба прыехаць хоць на некалькі дзён: пакінуць за брамай мітусню, раптам адчуць сябе такім маленькім і такім чаканым у гэтым месцы, удыхнуць супакою, разлітага ў паветры, і прынесці сваё сэрцы з усімі яго клопатамі, трывогамі, надзеямі да Маці Божай.

Напэўна, так сюды ідуць пілігрымы. Можа таму здаецца, што і велічны храм, і кожны каменьчык на Галгофе, і кожная сцежка ў парку хоць і створаны чалавекам, але трымаюцца на малітве.

Невялічкі абраз Маці Божай Ліхэньскай. Больш за дзвесце гадоў таму Найсвяцейшая Панна пачула просьбу параненага жаўнера і выпрасіла для яго ласку выратавання. А ён знайшоў абраз з выявай Багародзіцы ‒ такой Яна аб’явілася яму. Святая Марыя і сёння чуе голас душы і заступаецца за нас. Мы таксама атрымалі гэтую асаблівую ласку ‒ даручыць свае інтэнцыі Маці Божай Ліхэньскай.

Яшчэ адзін вельмі цёплы ўспамін з санктуарыя ‒ кароценькая сустрэча з айцом марыянінам, які адзначаў 50-годдзе свайго святарства. Чалавек паўстагоддзя ішоў няпростым шляхам, але сёння на яго твары супакой і добрая ўсмешка. У такія хвіліны хочацца асабліва дзякаваць Богу.

На Святую Імшу сабраліся ў капліцы благаслаўлёнага Станіслава Папчынскага ‒ заснавальніка ордэна айцоў марыянаў. Гэта была першая Святая Імша ў нашай пілігрымцы.

Пневы

Прызнаюся: найбольш я чакала гэтага моманту ‒ прыехаць у сапраўдны кляштар да сапраўдных сясцёр і застацца з імі аж на некалькі дзён. Прывабна і боязна адначасова. На жаль, мой уласны свет поўніцца памылкамі і стэрэатыпамі. І зараз я ведаю: каб пазбавіцца іх, трэба ехаць да ўршулянак.

Дзень згасаў, а мы яшчэ былі ў дарозе. Сястра Часлава сказала словы (ужо не першы раз!), якія здаваліся мне незразумелымі: “Хутка будзем дома”. Пазней я ўсвядоміла: дом ‒ гэта не звыклыя сцены, але месца, дзе цябе чакаюць. Нас чакалі.

Мы прыбылі ў Пневы напярэдадні дня нараджэння святой Уршулі Ледухоўскай. Менавіта тут у капліцы знаходзіцца цела святой, непадуладнае знішчэнню. І менавіта тут нам выпала вялікая ласка маліцца падчас Святой Імшы і складаць свае інтэнцыі, просячы асаблівага заступніцтва святой Уршулі. Але гэта было ўжо на наступны дзень. Спачатку ж мы прыйшлі павітацца з гаспадыняй ‒ ад гэтага часу мы былі ў яе гасцінным доме.

Паколькі мне вельмі хацелася ў кляштар, у цэнтры маёй увагі былі сёстры. Падзялюся сваімі назіраннямі. Галоўная адметнасць сястры-ўршулянкі ‒ яе ўсмешка. Яны ўсміхаюцца так, нібы абдымаюць цэлы свет! Яны здольныя падарыць радасць позіркам, словам, простым жэстам.

З якой далікатнай увагай яны ставяцца да зусім незнаёмых людзей! У першы ж дзень адна з сясцёр спыталася ў мяне, як па-беларуску гучаць некаторыя словы. Ці трэба казаць, наколькі гэта было прыемна?

Адкрыццём першага дня ў Пневах стала супольная малітва падчас вячэры ‒ ёй нас навучылі нашы маленькія пілігрымы.
Наступны дзень быў старанна спланаваны, а таму вельмі насычаны. У кляштары знаходзіцца незвычайны музей, прысвечаны жыццю і дзейнасці святой Уршулі Ледухоўскай.

Ён змяшчае мноства фотаздымкаў, у тым ліку сямейных, а таксама рэчы маці-заснавальніцы. Тут узгадаю пра манахіню з неверагодным талентам апавядальніка ‒ сястру Антаніну.

Яна расказвала пра святую Уршулю так, як расказваюць пра вельмі дарагога, блізкага чалавека. А як уважліва яе слухалі нашы дзеці!

Святая Уршуля амаль няспынна была ў дарозе, ёй давялося пабываць у многіх краінах. Працягам яе працы сёння ёсць дзейнасць сясцёр-уршулянак у розных частках свету. Пра геаграфію служэння ўршулянак сведчыць асобная выстава: тут сабраны аўтэнтычныя рэчы, характэрныя для пэўнай краіны і пэўнага часу.

Калі будзеце ў гэтым музеі, абавязкова звярніце ўвагу на крыж, зроблены з хлеба і аздоблены саломай, ‒ ён створаны ў канцлагеры Дахау.

Хтосьці з вязняў у прамым сэнсе ператварыў тое нямногае, што меў, у крыж ‒ сімвал збаўлення. Варта ўбачыць і запомніць той крыж, каб не заблытацца, што сапраўды мае значэнне ў чалавечым жыцці.

У працяг тэмы. Раскажу колькі слоў пра могілкі сясцёр. Празнаюся, я настолькі прывыкла бачыць грандыёзныя помнікі, што ў першую хвіліну задалася пытаннем: што не так?

Тут усё было ў парадку. Над простымі магіламі ўзвышаюцца толькі простыя драўляныя крыжы. Аднолькавыя, з кароценькім запісам пра імя, гады жыцця і часу ў законе.

Так сціпла не таму, што шкада грошай на “прыстойны” помнік, але таму, што душы ён не патрэбен, а целу ‒ тым больш. Могілкі не могуць быць месцам пыхі.

 Сваю любоў да спачылых сясцёр уршулянкі выказваюць вельмі прыгожа: з ранняй вясны да позняй восені могілкі патанаюць у кветках. Вось любоў ‒ у няспыннай працы і нястомнай малітве.

Вядома, што ўршулянкі асаблівую ўвагу надаюць выхаванню і адукацыі дзяцей. Нашы маленькія пілігрымы з’яўляюцца выхаванцамі каталіцкага дзіцячага садка, які дзейнічае пад апекай сясцёр. У Пневах жа для дзяцей працуюць садок і школа.

Шчыра кажучы, многім з нас захацелася вярнуцца ў дзяцінства і застацца тут.Ці добра там ‒ першымі даведаліся нашы дзеці, калі пайшлі пазнаёміцца з мясцовымі выхаванцамі.

А пасля, натхнёныя іх шчабятаннем і падбадзёраныя прынесеным пачастункам, адважыліся паглядзець дарослыя. Манахіні-педагогі з радасцю паказвалі свае “валоданні”, дзяліліся дасягненнямі і цяжкасцямі, планамі і надзеямі.

Серадз

Развітаўшыся з аднымі ўршулянкамі (яны паспелі ўжо стаць нам блізкімі!), мы выправіліся да іншых. Дом сясцёр у Серадзу знаходзіцца ў сярэднявечным будынку былога дамініканскага кляштара. У гэтага месца багатая і складаная гісторыя, якой можна прысвяціць асобны аповяд. Я ж толькі зазначу: калі захочаце ўбачыць сапраўдныя фрэскі XIII стагоддзя ‒ калі ласка да сясцёр.

Пра адметнасці кляштарнага комплекса не кажу спецыяльна. Ёсць у Серадзу нашмат больш вартае ўвагі ‒ дом дапамогі для цяжка хворых дзяцей. Трэба прызнацца, мы вельмі неахвотна звяртаем увагу на чужы боль.

Ад гэтага ў свеце болю не становіцца менш, але затое мы зусім не ведаем, як рэагаваць на чыёсьці цярпенне, калі яго нельга не заўважыць.

У доме дапамогі знаходзяцца дзеці, якія ад нараджэння пакутуюць на цяжкую хваробу. Зусім нямногія з іх могуць сядзець ці зрабіць колькі крокаў. І далёка не ўсе могуць увогуле рухацца. Тут не ўзнікае пытанне: чаму ці за што?

У імгненне сэрца сціскаецца ад болю, і тады пачынаецца пакутны, але вельмі важны ўрок. Ці патрэбна чалавеку, які ўсё жыццё нясе сваё цярпенне, спачуванне? Дзіўна, але не. Сёстры сваім прыкладам паказваюць, што да хворага трэба прыходзіць з усмешкай, трэба прысвяціць яму сваю ўвагу і сказаць хоць некалькі добрых слоў.

Чалавек у цярпенні патрабуе любові. Дзеці, у якіх ледзьве цепліцца жыццё, з невымоўнай радасцю сустракалі нашае хвіліннае з’яўленне. Што мы маглі ім даць?

Дзякую Богу, што Ён прывёў нас у Серадз. Служэнне сясцёр тут нельга назваць простым. Яно цяжкое і фізічна, і маральна. Хіба можна прызвычаіцца да пакуты дзіцяці? Але гэтае служэнне ёсць прыкладам трапяткога стаўлення да кожнага чалавечага жыцця і глыбокай пашаны да чалавечай годнасці.

Чэнстахова

Нашая пілігрымка набліжалася да завяршэння ‒ і да беларускай мяжы. Мы пачалі шлях ад Маці Божай Ліхэньская і скончылі ў Маці Божай Чэнстахоўскай, напярэдадні свята Божай міласэрнасці.

Падчас яснагурскага апеля нашым маленькім пілігрымам пашчасціла апынуцца ля цудадзейнага абраза і нават прымераць біскупскую шапку. Біскуп Антоні Длугаш благаславіў дзяцей, а таксама іх сем’і.
У нядзелю а 6 гадзіне з адкрыцця абраза Маці Божай і Святой Імшы распачалося святкаванне свята Божай міласэрнасці. У казанні святар нагадаў вернікам, што менавіта тут, у гэтай капліцы, святая Фаўстына Кавальская мела візію Найсвяцейшай Панны, размаўляла з Ёй. Божая ласка адкрываецца сэрцу, якое шукае Пана.

Дарога пілігрыма не абмежавана часам і прасторай. Фізічна ўжо колькі дзён я дома, але душа мая ўсё яшчэ ідзе. Ці гэта не дзіва: на адлегласці раптам убачыць тое, чаго не заўважыла, калі была побач. Раптам зразумець словы, на якія раней не звярнула ўвагі. Я ўсё яшчэ ў дарозе…

Тэкст Вольга Жвірко, здымкі Алена Горбік